CH552Tを用いたGPIBアダプタ
これまでに様々なGPIBアダプタを作ってきたが,低コストで楽にGPIBアダプタを作れないかと考えていたところ,WCH社のCH552Tを使うと新たなものが作れると気がついた. CH552TはUSBと直接接続でき,それ以外に14pinの入出力と1pinの入力を扱うことができる. GPIBは,8本のデータバスと,8本の制御線からなる. GPIBのコントローラーを作るには,12本の入出力,3本の出力,1本の入力が必要である. これをCH552Tで実現するためには,足りない1本の線を省略しなければならない. 省略できる線としては,三つの可能性が考えられる. ASCIIデータのみを扱うことにして8bit目のDIO8を省略するか, Interface ClearをしないことにしてIFCを省略するか, Remote Enableをoffにするのを諦めてRENをGNDに落とすかである. この中で最もデメリットが少ないのは,最後の案であると思われるので,それを採用して,GPIBのコントローラーを作ってみた.
CH552TにUSBケーブルのGNDと5Vと二本のdata線を接続して,GNDと5Vの間およびGNDと3.3Vの間に0.1uFのコンデンサを繋ぐと,USBで認識できるようになる. そして,省略するRENと入力のSRQ以外の14本の信号線に,14本の入出力ピンを割り当てる. SRQには入力ピンであるRSTピンを使うが,そのためにch55xtoolなどを使ってRST機能を無効にしなければならない. CH552TのパッケージはSSOP20であるが,DIPへの変換基板を使うと,24ピンのアンフェノール(セントロニクス)コネクタにギリギリ入るので,コネクタからUSBケーブルが出ているだけの,スッキリとした形にできる.
あとはプログラムであるが,Arduino UNOやnano用に書いたものをch55xduino用に書き換えた. SerialからUSBSerialになるので,ボーレートの設定は不要である. GPIBの信号線は,プルアップしてオープンドレインとすると良いが,これはpinModeをINPUT_PULLUPとすると実現できる. 他にもいくつかの変更を行ったが,折角なのでシリアルポールの機能も追加してみた. その機能はまだ動作確認をしていないので,うまく動くかは分からないが. そのプログラムが以下のようなものである.
// USB to GPIB converter using CH552T #include <string.h> #define DIO1 32 // CH552T 1, GPIB 1 : I/O data bit 1 #define DIO2 14 // CH552T 2, GPIB 2 : I/O data bit 2 #define DIO3 15 // CH552T 3, GPIB 3 : I/O data bit 3 #define DIO4 16 // CH552T 4, GPIB 4 : I/O data bit 4 #define EOI 17 // CH552T 5, GPIB 5 : End Or Identify #define DAV 10 // CH552T 7, GPIB 6 : DAta Valid #define NRFD 11 // CH552T 8, GPIB 7 : Not Ready For Data #define NDAC 31 // CH552T 9, GPIB 8 : Not Data ACcepted #define IFC 30 // CH552T 10, GPIB 9 : InterFace Clear #define SRQ bRST // CH552T 6, GPIB 10 : Service ReQuest #define ATN 33 // CH552T 11, GPIB 11 : ATteNtion // shield GND //USB shield, GPIB 12 #define DIO5 12 // CH552T 17, GPIB 13 : I/O data bit 5 #define DIO6 13 // CH552T 16, GPIB 14 : I/O data bit 6 #define DIO7 35 // CH552T 13, GPIB 15 : I/O data bit 7 #define DIO8 34 // CH552T 12, GPIB 16 : I/O data bit 8 #define REN 9 // CH552T 18, GPIB 17 : Remote ENable 9:non-existing pin // GND // CH552T 18, GPIB 18-23 // signal GND // CH552T 18, GPIB 24 // CH552 Vcc(19)-0.1uF-GND(18)-0.1uF-V33(20) //to use RST, please set EN_RST_RESET=0 using ch55xtool. //ch55xtool -p -a Dis_RST_RESET --cfgs_options_force_action #define GPIBTIMEOUT 200000 //200ms __xdata char com[256] = ""; __xdata char delim[]="\r\n"; int p=0; // counter char set_num(uint8_t ch,char num){ // INPUT_PULLUP, nagative logic if(num==0){digitalWrite(ch, HIGH); return digitalRead(ch);} //high and read else {digitalWrite(ch, LOW); return 0;} //low } uint8_t readSRQ(){ __data uint8_t bit = SRQ; __data uint8_t portBuf = CLOCK_CFG; if (portBuf & bit) return HIGH; else return LOW; } void gpibLineStatus(void){ USBSerial_print("DAV="); USBSerial_print(set_num(DAV,0)); USBSerial_print(", NDAC="); USBSerial_print(set_num(NDAC,0)); USBSerial_print(", NRFD="); USBSerial_print(set_num(NRFD,0)); USBSerial_print(", IFC="); USBSerial_print(set_num(IFC,0)); USBSerial_print(", REN="); USBSerial_print(set_num(REN,0)); USBSerial_print(", SRQ="); USBSerial_print(readSRQ()); USBSerial_print(", ATN="); USBSerial_print(set_num(ATN,0)); USBSerial_print(", EOI="); USBSerial_println(set_num(EOI,0)); USBSerial_print(", DIO8-1="); USBSerial_print(set_num(DIO8,0)); USBSerial_print(set_num(DIO7,0)); USBSerial_print(set_num(DIO6,0)); USBSerial_print(set_num(DIO5,0)); USBSerial_print(set_num(DIO4,0)); USBSerial_print(set_num(DIO3,0)); USBSerial_print(set_num(DIO2,0)); USBSerial_println(set_num(DIO1,0)); } byte get_dio() { //negative logic byte x = 0; bitWrite(x, 0, !set_num(DIO1,0)); bitWrite(x, 1, !set_num(DIO2,0)); bitWrite(x, 2, !set_num(DIO3,0)); bitWrite(x, 3, !set_num(DIO4,0)); bitWrite(x, 4, !set_num(DIO5,0)); bitWrite(x, 5, !set_num(DIO6,0)); bitWrite(x, 6, !set_num(DIO7,0)); bitWrite(x, 7, !set_num(DIO8,0)); return x; } void set_dio(byte x) { //negative logic in set_num set_num(DIO1,bitRead(x,0)); set_num(DIO2,bitRead(x,1)); set_num(DIO3,bitRead(x,2)); set_num(DIO4,bitRead(x,3)); set_num(DIO5,bitRead(x,4)); set_num(DIO6,bitRead(x,5)); set_num(DIO7,bitRead(x,6)); set_num(DIO8,bitRead(x,7)); } void gpibAttention(){ // attention set_num(ATN,1); delayMicroseconds(20); } void gpibAttentionEnd(){ // end of attention set_num(ATN,0); delayMicroseconds(20); } boolean gpibWait(int ch, char hl){ unsigned long count=GPIBTIMEOUT; while(hl == digitalRead(ch) && --count){delayMicroseconds(1);} if(count==0){USBSerial_println("timeout error");} return count==0; } boolean gpibWrite(byte data) {// true if error set_num(NDAC,0); if(gpibWait(NDAC,HIGH)){return true;} //until (LOW == NDAC) set_dio(data); // output data to DIO set_num(NRFD,0); if(gpibWait(NRFD,LOW)){return true;} //until (HIGH == NRFD) set_num(DAV,1); // validate data if(gpibWait(NDAC,LOW)){return true;} //until (HIGH == NDAC) set_num(DAV,0); set_dio(0); delayMicroseconds(30); return false; } boolean gpibRead(byte *data) { boolean ret; set_num(NRFD,0); // prepare to listen set_num(DAV,0); if(gpibWait(DAV,HIGH)){*data=0;return true;} //until (LOW == DAV) set_num(NRFD,1); // Ready for data *data = get_dio(); // read from DIO set_num(EOI,0); ret=(LOW == digitalRead(EOI)); // check EOI set_num(NDAC,0); // data accepted if(gpibWait(DAV,LOW)){*data=0;return true;} //until (HIGH == DAV) set_num(NDAC,1); return ret; // return true when EOI==LOW or error } void gpibTalk(byte addr, char *str) { set_num(EOI,0); gpibAttention(); if(gpibWrite(0x5F)){gpibAttentionEnd();return;} // untalk if(gpibWrite(0x3F)){gpibAttentionEnd();return;} // unlisten if(gpibWrite(0x40)){gpibAttentionEnd();return;} // talker address if(gpibWrite(0x20+addr)){gpibAttentionEnd();return;} // listener address gpibAttentionEnd(); // write string while (0 != *str) { if(0==*(str+1)){set_num(EOI,1);} // end of string if(gpibWrite(*(str++))){set_num(EOI,0);return;}; } set_num(EOI,0); USBSerial_println("OK"); } void gpibListen(byte addr, char *str) { *str=0; set_num(EOI,0); gpibAttention(); if(gpibWrite(0x5F)){gpibAttentionEnd();return;} // untalk if(gpibWrite(0x3F)){gpibAttentionEnd();return;} // unlisten if(gpibWrite(0x40+addr)){gpibAttentionEnd();return;} // talker address if(gpibWrite(0x20)){gpibAttentionEnd();return;} // listener address set_num(NRFD,1); set_num(NDAC,1); delayMicroseconds(10); gpibAttentionEnd(); // recieve data p = strlen(delim); do { if(gpibRead(str++)){*str=0;break;} //EOI *str=0; } while (strcmp(str-p, delim)); } void gpibSerialPoll(byte addr, char *str) { //read one status byte *str=0; gpibAttention(); if(gpibWrite(0x5F)){gpibAttentionEnd();return;} // untalk if(gpibWrite(0x3F)){gpibAttentionEnd();return;} // unlisten if(gpibWrite(0x18)){gpibAttentionEnd();return;} // Serial Poll Enable if(gpibWrite(0x40+addr)){gpibAttentionEnd();return;} // talker address set_num(NRFD,1); set_num(NDAC,1); delayMicroseconds(10); gpibAttentionEnd(); gpibRead(str++); *str=0; gpibAttention(); if(gpibWrite(0x19)){gpibAttentionEnd();return;} // Serial Poll Disable if(gpibWrite(0x5F)){gpibAttentionEnd();return;} // untalk gpibAttentionEnd(); } void gpibIFC(void) { set_num(IFC,1); //set_num(REN,0); delayMicroseconds(128); set_num(IFC,0); USBSerial_println("IFC"); } void gpibREN(char value) { set_num(REN,value); USBSerial_println("REN"); } void gpibSRQ(void) { USBSerial_print("SRQ="); USBSerial_println(readSRQ()); } void gpibCmd(char cmd, __code char *str){ gpibAttention(); if(gpibWrite(cmd)){gpibAttentionEnd();return;} gpibAttentionEnd(); USBSerial_println(str); } void gpibCmdAdr(char addr,char cmd, __code char *str){ gpibAttention(); if(gpibWrite(0x3F)){gpibAttentionEnd();return;} // unlisten if(gpibWrite(0x20+addr)){gpibAttentionEnd();return;} // listener address if(gpibWrite(cmd)){gpibAttentionEnd();return;} gpibAttentionEnd(); USBSerial_println(str); } void gpibDelim(char par){ if(par==0){delim[0]=10,delim[1]=0;} // LF else if(par==1){delim[0]=13,delim[1]=0;} // CR else if(par==2){delim[0]=13,delim[1]=10;} // CR LF USBSerial_println("change delimiter"); } void setup() { // USBSerial.begin(115200); // INPUT_PULLUP open-drain with pull-up pinMode(DIO1,INPUT_PULLUP); pinMode(DIO5,INPUT_PULLUP); pinMode(DIO2,INPUT_PULLUP); pinMode(DIO6,INPUT_PULLUP); pinMode(DIO3,INPUT_PULLUP); pinMode(DIO7,INPUT_PULLUP); pinMode(DIO4,INPUT_PULLUP); pinMode(DIO8,INPUT_PULLUP); pinMode(EOI, INPUT_PULLUP); pinMode(REN, INPUT_PULLUP); set_num(DIO1, 0); set_num(DIO5, 0); set_num(DIO2, 0); set_num(DIO6, 0); set_num(DIO3, 0); set_num(DIO7, 0); set_num(DIO4, 0); set_num(DIO8, 0); set_num(EOI, 0); set_num(REN, 0); pinMode(DAV, INPUT_PULLUP); pinMode(NRFD,INPUT_PULLUP); pinMode(NDAC,INPUT_PULLUP); set_num(DAV, 0); set_num(NRFD, 1); set_num(NDAC, 1); //set_num(SRQ, 0); //RST pinMode(IFC, INPUT_PULLUP); pinMode(ATN, INPUT_PULLUP); set_num(IFC, 0); set_num(ATN, 0); } void loop() { if (USBSerial_available()==0){return;} if (0x0a != (com[p++] =USBSerial_read())) {return;} com[p]=0; if(com[0]<'a'){ // upper case com[3]=0; // three character commands if (0 == strcmp("IFC", com)){ gpibIFC();} // InterFace Clear else if (0 == strcmp("SRQ", com)){ gpibSRQ();} // Service ReQuest else if (0 == strcmp("REN", com)){ gpibREN(1);} // Remote ENable else if (0 == strcmp("RDA", com)){ gpibREN(0);} // Remote DisAble else if (0 == strcmp("LLO", com)){ gpibCmd(0x11,"LLO");} // Local Lock Out else if (0 == strcmp("DCL", com)){ gpibCmd(0x14,"DCL");} // Device CLear else if (0 == strcmp("LIN", com)){ gpibLineStatus();} }else{ // lower case p=(com[1]-'0')*10+com[2]-'0'; // two character address or parameter if(p<0 || p>31){USBSerial_println("address error");p=0;return;} if ('l' == com[0]){gpibCmdAdr(p,0x01,"GTL");} //l99 Go To Local else if ('c' == com[0]){gpibCmdAdr(p,0x04,"SDC");} //c99 Selected Device Clear else if ('t' == com[0]){gpibCmdAdr(p,0x08,"GET");} //t99 Group Executed Trigger else if ('d' == com[0]){gpibDelim(p);} //d00-02 delimiter else if ('w' == com[0]){gpibTalk(p, com+3);} //w99option else if ('r' == com[0]){gpibListen(p, com);USBSerial_print(com);} //r99 else if ('s' == com[0]){gpibSerialPoll(p, com);USBSerial_print(com[0]);} //s99 } p=0; }
このプログラムをArduinoで書き込むと,RST機能が有効になるので,その後でRST機能を無効に設定すると良い. これをPCに接続すると,シリアルとして認識されるので,そこから適切なコマンドを送受信することによって,GPIBを使うことができる.Linuxの場合は,/dev/ttyACM0として認識されるが,そのままだとechoなどが有効になっているので,適切なモードに設定しなければならない. 最初はttyUSB0とは違ってモードの設定は不要だと思ってしていなかったら,不思議な挙動をして,悩んでしまった.
web上にはCH552を使ったGPIBアダプタの情報が見つからなかったが,この情報が同じようなことをする人の役に立つかも知れない. プログラムに関しては,私のプログラムは独自のプロトコルだが,他のプロトコル用に書き換えるのもそれほど難しくは無いだろう.
この自作のGPIBアダプタは,低コストで作りやすいという点で,これを越えるのは難しいかも知れない. しかし,いくつかの改良できる点は残されている. まず,専用の基板を設計して,配線のハンダ付けの数を減らすと,さらに作りやすくなるはずである. KiCADで,それっぽいものは作ってみたが,気に入らない点もあるので,もう少し改善できたら,基板を作ってみるかもしれない. アダプタの機能としては,binary転送に対応できていないという欠点もあるので,それもいずれは対応したい. 入出力ピンとしては,それに対応できるように接続しているので,後はソフトだけの問題なのだが,自分が必要としていないので,なかなかプログラムを書く気にならない. また,USBはシリアル通信として使っているが,USBをもっと自由度の高い使い方をすれば,本当のGPIBアダプタに近い動作を簡単にさせることできるように思う. しかし,それを実現するためには,USBのことをもっと勉強しないといけないだろう.